نقد فیلم ۲۰۲۵ Sirât (صراط) - عبور از لبهٔ جهنم

نام فیلم «صراط ۲۰۲۵» (Sirât) از تعبیر «پل‌صراط» گرفته شده که در متون دینی اسلام آمده است. طبق روایات دینی، پلی به باریکی مو بر روی جهنم قرار دارد که هر شخصی، برای رسیدن به بهشت، باید از روی آن عبور کند. حالا اگر می‌خواهید بدانید چرا «اولیور لاکس»، کارگردان جوان اسپانیایی، از این نام برای فیلم خود استفاده کرده است، با ما همراه باشید ونقد فیلم ۲۰۲۵ Sirât (صراط) را تا پایان بخوانید.

در دنیای شلوغ و پرهیاهوی سینمای امروز که اغلب فیلم‌ها به دنبال جلوه‌های بصری خیره‌کننده یا گره‌های داستانی به سبک هالیوودی هستند، آثاری مانند صراط شبیه به گمشدگانی در صحرای هستند. «اولیور لاکس»، فیلمساز فرانسوی – اسپانیایی که با آثاری چون «میموزاس» (۲۰۱۶) و «آتش خواهد سوخت» (۲۰۱۹) شناخته شده است، در تازه‌ترین اثر خود، یک فیلم جاده‌ای (Road Movie) متفاوت را به پردهٔ سینما آورده است. فیلم صراط در ژانر درام و ماجراجویی با مدت‌زمان ۱۱۵ دقیقه، یک روایت دراماتیک است دربارهٔ پدری که همراه با پسر نوجوانش، به قصد پیداکردن دختر گمشده‌اش، راهی سفر به بیابان‌های هولناک جنوب مراکش می‌شود. این سفر، کاوشی شگفت‌انگیز که در هر قدمش، شخصیت‌های داستان باید بین نجات و سقوط، فرار و پذیرش، و انتخاب مسیر درست یا غلط، دست‌وپنجه نرم کنند. این فیلم بیشتر از آنکه یک روایت خطی و ساده ارائه دهد، تجربه‌ای حسی و فلسفی را برای مخاطب خود خلق می‌کند. تجربه‌ای که تماشاگر را وادار به فکرکردن در باب زندگی، مرگ، آزادی و اهمیت خانواده می‌سازد. در این نوشته تلاش می‌کنیم با تمرکز بر نقد فیلم ۲۰۲۵ Sirât (صراط) توضیح دهیم که چرا این فیلم در فهرست برترین فیلم‌های سال ۲۰۲۵ قرار گرفته است. همچنین، این مطلب دعوتی است برای تماشای فیلمی که روح انسان را تکان می‌دهد و چشم‌ها را به زیبایی‌های تلخ جهان باز می‌کند.

صحرایی به مثابه پل سراط

داستان صراط، ساده اما عمیق آغاز می‌شود. «لوئیس» (با بازی درخشان سرجی لوپز)، پدری میان‌سال است که همراه با پسر نوجوانش «استبان» (برونو نونز آرجونا)، به صحراهای خشن جنوب مراکش سفر می‌کند تا دختر گمشده‌اش «مارینا» را بیابد. مارینا ماه‌ها پیش در جریان یک مهمانی بزرگ و زیرزمینی (Rave) که با پخش موسیقی الکترونیک و مصرف مواد مخدر همراه بوده، ناپدید شده است. آن‌ها در سفر خود با گروهی از جوانان «بوهمی» و شورشی همراه می‌شوند که در قلب بیابان‌های داغ و آتشین، به دنبال آزادی از طریق رقص و موسیقی می‌گردند. این همراهی که در ابتدا امیدی برای یافتن سرنخ است، به سفری پر از ابهام، تنش و مواجهه با تاریکی‌های درونی تبدیل می‌شود.

در نقد فیلم (۲۰۲۵ صراط) باید گفت که لوکیشن «صحرا» در این فیلم، از یک لوکیشن برای فیلم‌برداری فراتر رفته و به یک شخصیت اصلی تبدیل شده است. صحرا در این فیلم، موجودی زنده است که هم می‌تواند ببلعد و هم رهایی بخش باشد. لاکس با همکاری «سنتیاگو فیلول» در نگارش فیلمنامه، از اسطوره‌های اسلامی و یونانی (مانند اودیسه) الهام می‌گیرد تا مفهوم «راه» را بررسی کند؛ راهی که هر انسانی باید در آن قدم بگذارد و با ایمان، عشق و ترس دست به گریبان شود. راهی که به مثابه یک آزمون الهی، انسانیت و راستی هر شخصی را در کفه ترازو مورد سنجش قرار می‌دهد.

این اثر هنری با بودجه‌ای متوسط (حدود ۵ تا ۷ میلیون یورو، با حمایت شرکت‌های Movistar Plus+ و El Deseo برادران آلمودوار)، در شرایط چالش‌برانگیزی فیلم‌برداری شد. قطعاً فیلم‌برداری در مکان‌های واقعی صحرای مراکش با دمای بالای ۵۰ درجه سانتیگراد کار آسانی نیست. همچنین، استفاده از نا بازیگران به‌عنوان میهمانان پارتی صحرایی (ریورها)، حس واقعی بودن و اصالت فیلم را تقویت می‌کند.

درخشش فیلم صراط در جشنواره فیلم کن

فیلم صراط در جشنواره کن ۲۰۲۵ در بخش مسابقه اصلی نمایش داده شد و توجه جهانی را به خود جلب کرد. این فیلم نامزد دریافت نخل طلا بود و موفق به کسب «جایزه ویژه هیئت داوران» از جشنواره فیلم کن شد. همچنین حضور در جشنواره‌هایی چون سان‌سباستیان، فانتاستیک فست، نیویورک، لندن، شیکاگو و توکیو، آن را به یکی از مهم‌ترین فیلم‌های سال تبدیل کرده است. از طرفی کشور اسپانیا فیلم صراط را به‌عنوان نماینده خود برای اسکار بهترین فیلم بین‌المللی انتخاب کرده که نشان‌دهندهٔ اعتماد به پتانسیل جهانی فیلم است.

در رتبه‌بندی نشریه‌های معتبر، فیلم صراط بسیار موفق بوده است. این فیلم با بیش از ۱۵۰ نقد، امتیاز ۹۲% را از وب‌سایت (Rotten Tomatoes) دریافت کرد. همچنین در وب‌سایت (IMDb) با بیش از ۲۰ هزار رأی، امتیاز ۷.۱ از ۱۰ را کسب کرد. این آمار نشان می‌دهد که تماشاگران عادی سینما نیز توانسته‌اند با فیلم ارتباط خوبی برقرار کنند.

نقد فیلم ۲۰۲۵ Sirât (صراط) - سفری به لبهٔ جهنم

«هالیوود ریپورتر» در یادداشتی فیلم صراط را «تأملی همراه با موسیقی الکترونیک بر مرگ و اندوه» نامید. نشریهٔ «ورایتی» فیلم را «سفری عجیب و وحشی به برزخ» خواند. «کولایدر» در نقد فیلم ۲۰۲۵ Sirât (صراط) تأکید کرد که «انتظارات را برآورده کرده و روح را تکان می‌دهد». روزنامهٔ «اسکرین رنت» نیز با تمرکز بر بُعد اساطیری، این فیلم را «بهترین فیلم کن» توصیف کرد.

از نظر تجاری، صراط با فروش ۲.۷ میلیون یورویی در اسپانیا (تا سپتامبر ۲۰۲۵) و بیش از ۴ میلیون یورو فروش جهانی، برای سازندگانش موفقیت نسبی به همراه داشته است. هرچند فروش آن را نمی‌توان با فیلم‌های پرفروش (Blockbuster) مقایسه کرد؛ اما به‌عنوان یک اثر هنری که با بودجه متوسط ساخته شده، بازدهی بالایی داشته است. این آمار فروش، در کنار توزیع موفق فیلم توسط کمپانی‌های BTeam Pictures و Pyramide، نشان می‌دهد که هنوز مخاطبانی وجود دارند که فیلم‌های عمیق و مفهومی را به تماشای فیلم‌های صرفاً سرگرم‌کننده، ترجیح می‌دهند.

رقص بر لبهٔ تیغ و نمادگرایی در فیلم صراط 2025

از دیگر نکاتی که می‌توان در نقد فیلم ۲۰۲۵ Sirât (صراط) به آن اشاره کرد، فیلم‌برداری حرفه ای «مائورو هِرسِ» است. هر قاب، همچون یک نقاشی انتزاعی است که لایه‌های مفهومی فیلم را آشکارتر می‌کند. تصاویر وسیع صحرا با نور خیره‌کنندهٔ خورشید و سایه‌های بلند، تداعی کنندهٔ تنهایی وجودی انسان هستند. صحرا به مثابه برزخ است، جایی که زمان در آن متوقف شده وانتخاب‌ها ابدی به نظر می‌رسند.

موسیقی «کانگدینگ رِی»، با ضرب‌آهنگ‌های تپندهٔ تکنو (Techno)، نه‌تنها یک موسیقی پس‌زمینه بلکه عنصری فعال در فیلم است. رقص ریورها (Ravers) که در ابتدا نمایانگر حس آزادی است، به نمادی برای «فرار از درد» بدل می‌شود. این موسیقی که جایزهٔ بهترین موسیقی متن کن را برد، حس ضربان قلب را به بیننده القا می‌کند؛ ضربان زندگی در آستانه مرگ.

از دیگر مواردی که در نقد فیلم صراط قابل‌استناد است، نمادپردازی‌های دقیق و هنرمندانه در فیلم است. شخصیت لوئیس (پدری شکسته) نماد جستجوی راه نجات است و استبان (نوجوانی خام) نماینده نسلی با آرزوهای ازدست‌رفته است. ریورها (Ravers) با بازیگرانی چون «استفانیا گاددا» و «جاشوا لیام هِردِرسون»، شورشیان امروزی هستند که در برابر نظام حاکم، با رقص مقاومت می‌کنند. استفاده از نمادهای اسطوره‌ای (پل، آتش، آب) برای عمق بخشیدن به مفاهیم اصلی فیلم، کمک شایانی داشته است. بازی «سرجی لوپز» که به طور هم‌زمان شکنندگی و تاب‌آوری را نشان می‌دهد و تدوین «کریستوبال فرناندز» که ریتم را مانند ضربان تکنو، نامنظم اما فریبنده (Hypnotic) نگه می‌دارد، جذابیت فیلم را دوچندان کرده است. استفاده از نام «صراط» یا پلی که از روی جهنم عبور می‌کند و به بهشت می‌رسد، خود نمادی است که ماهیت اصلی فیلم را به تصویر می‌کشد.

لاکس با استفادهٔ کم از دیالوگ‌ها (کمتر از ۲۰% فیلم گفت‌وگو دارد) بر سکوت و نگاه‌ها تکیه می‌کند؛ لحظاتی که مفهوم «انتظار» را به اوج می‌رساند. دیالوگی مانند: «آیا این حس پایان جهان است؟» که یکی از شخصیت‌ها می‌پرسد، پاسخی به بحران‌های امروزی، از مهاجرت تا اعتیاد است.

(هشدار لورفتن داستان/اسپویلر): در نیمه دوم، فیلم به سمت تراژدی می‌رود. ازدست‌رفتن یکی از همراهان در طوفان شن، نمادی از سقوط از پل‌صراط است و خانواده را به مرز جنون می‌رساند.

لاکس، با الهام از آثاری چون «استاکر» تارکوفسکی و کارهای آنتونیونی، فیلمی می‌سازد که تماشاگر را به فکر وامی‌دارد و پرسشی کلیدی را طرح می‌کند: آزادی واقعی چیست؟ آیا عشق خانوادگی، پلی است که ما را نجات می‌دهد یا به جهنم می‌برد؟ این مفاهیم عمیق، فیلم «صراط» را به اثری تبدیل کرده که پس از تماشا، روزها در ذهن باقی می‌ماند؛ نه به‌عنوان یک داستان، بلکه به‌عنوان تجربه‌ای متحول‌کننده.

کلام پایانی

در نهایت می‌توان در نقد فیلم ۲۰۲۵ Sirât (صراط) گفت، این فیلم به ما یادآور می‌شود که هنر سینما، در بهترین حالت پلی است به‌سوی درک عمیق‌تر از خودمان. با افتخارات جشنواره کن، رتبه‌های بالا در نشریه‌ها، فروش موفق و ویژگی‌های بصری – موسیقایی خیره‌کننده، این فیلم اثباتی است بر اینکه سینمای هنری هنوز زنده و تأثیرگذار است. اگر به دنبال داستانی هستید که قلب شما را در سینه حبس کند و ذهنتان را به چالش بکشد، «صراط» انتخاب خوبی برای شماست.

حالا نوبت شماست: اگر هنوز فیلم صراط را ندیده‌اید، همین امروز به تماشای آن بنشینید و قول می‌دهم این سفر، ارزش هر لحظه‌اش را داشته باشد. اما اگر فیلم را دیده‌اید، در بخش نظرات، دیدگاه خود را با نا به اشتراک بگذارید؛ بگویید کدام لحظه از فیلم برایتان تکان‌دهنده بوده یا چگونه این پل باریک، جهان‌بینی شما را تغییر داد؟ برای آشنایی با دیگر فیلم های برگزیده سال، کانال تلگرام هنریست را دنبال کنید.