همواره تلفیق آرمان، اراده و شهامت، آفرینش و شکوفایی را رقم می‌زند. گاهی شهامت اجرای تک‌خوانی یک سرود، باعث خلق ستاره‌ای درخشان روی صحنه می‌شود و گاهی ارادهٔ راستین و ایمان به سازندگی، باعث شکوفایی بارسلونای دههٔ هفتاد میلادی می‌گردد. فیلم El 47 2024 که با نام فارسی «خط ۴۷» شناخته می‌شود، بر اساس یک داستان واقعی است. این فیلم روایتگر سرگذشت شخصیت «مانولو ویتال» (Manolo Vital)، راننده اتوبوسی است که اراده و شهامت را درهم می‌آمیزد و برای زاغه‌نشینان محلهٔ «توره بارو» به یک قهرمان تبدیل می‌شود. اگر می‌خواهید بیشتر با حال‌وهوای فیلم «خط ۴۷» آشنا شوید، نقد فیلم El 47 2024 را تا انتها بخوانید. لازم به ذکر است که در این مطلب، داستان فیلم اسپویل می‌شود.
آیا اتوبوس خط 47 می‌تواند تاریخ را عوض کند؟
نقد فیلم El 47 2024 با یک سؤال بزرگ آغاز می‌شود: آیا یک اتوبوس می‌تواند تاریخ یک شهر را عوض کند؟ شخصیت «مانولو ویتال» با بازی «ادوارد فرناندز» (Eduard Fernández)، رانندهٔ اتوبوس مهاجر اکسترمادورایی در بارسلونای 1978، در زاغهٔ «توره بارو» زندگی می‌کند. محله‌ای بدون آب، برق و جاده آسفالت، جایی که شهرداری ادعا می‌کند اتوبوس نمی‌تواند از پیچ‌وخم جادهٔ خاکی آن بالا برود. مانولو یک روز اتوبوس خط ۴۷ را می‌رباید و خودش مسیر را تا زاغه می‌برد. عملی مسالمت‌آمیز که نمادی از مقاومت مدنی می‌شود.
فیلم در جشنواره سن سباستین 2024 (San Sebastián Film Festival) اکران شد تماشاگران برای دقایقی طولانی، ایستاده فیلم را تشویق کردند. همچنین جایزهٔ «بهترین بازیگر مرد» این جشنواره را از آن خود کرد. «مارسل بارنا» (Marcel Barrena) کارگردان فیلم «خط ۴۷» در مصاحبه با نشریهٔ ال‌پائیس (El País) گفت:
«این فیلم ادای دین به طبقه کارگر است؛ کسانی که بارسلونا را ساختند؛ اما فراموش شدند.»
بودجهٔ ساخت فیلم، حدود چهار میلیون یورو بود. تا نوامبر 2025 فروش جهانی فیلم بیش از هشت میلیون یورو بود و عنوان پرفروش‌ترین فیلم کاتالان تاریخ سینما را کسب کرده است. فیلم El 47 2024 در وبسایت (Rotten Tomatoes) امتیاز 100% را کسب کرد. کسب امتیاز کامل از سوی منتقدین سینما، گواه فیلمی است که قطعا از تماشای آن لذت می‌برید. همچنین فیلم در وبسایت متاکریتیک (Metacritic) امتیاز 82 از 100 را کسب کرده است. فیلم در چهارده شاخه، در جوایز گویا (Goya Awards) نامزد دریافت جایزه شد و از این تعداد، پنج جایزه، از جمله «جایزهٔ بهترین فیلم» را برد.
در نقد فیلم El 47 2024 باید از اهمیت تصاویر آرشیوی گفت. بارنا بیش از پنجاه ساعت فیلم VHS و هشت میلی‌متری واقعی از زندگی زاغه‌نشینان، اعتراضات و اتوبوس‌های قدیمی دههٔ هفتاد جمع‌آوری کرد. ترکیب فوتیج واقعی با تصاویر جدید که قدیمی جلوه داده شده، مخاطب را به خیابان‌های بارسلونای دههٔ هفتاد می‌برد. فیلم‌برداری «دیه‌گو داس» (Diego Dussuel) با پالت گرم قهوه‌ای – نارنجی، حس نوستالژی دلنشینی ایجاد می‌کند. نسبت تصویر ۱.۸۵:۱، فضای تنگ زاغه را عالی نشان می‌دهد.
نقد جامعه‌شناسانهٔ فیلم فیلم El 47 2024
نقد جامعه‌شناسانهٔ فیلم «خط ۴۷» می‌تواند بسیار آموزنده باشد. مانولو ویتال در فیلم (و در واقعیت) از منطقهٔ اکسترمادورا (Extremadura) در جنوب غربی اسپانیا به بارسلونا مهاجرت کرده بود. پدرش در دوران دیکتاتوری «فرانکو»، به‌خاطر فعالیت‌های سیاسی چپ‌گرا، توسط رژیم کشته شد. این خاطرهٔ تلخ، دلیل اصلی ارادهٔ آهنین او برای ساختن زندگی بهتر در زاغه‌های بارسلونا شد.
در دهه‌های 1950 و 1960، اکسترمادورا فقیرترین منطقهٔ اسپانیا بود. کشاورزی سنتی، خشکسالی‌های طولانی و نبود صنعت، مردم را بیکار کرد. رژیم فرانکو هم هیچ برنامهٔ توسعه‌ای برای این منطقه نداشت. در همان زمان، بارسلونا به خاطر صنعت، بندر و ساخت‌وساز به شدت نیازمد کارگر و کارمند بود. خیلی‌ها مثل خانوادهٔ مانولو، نه فقط برای کار؛ بلکه برای فرار از سرکوب سیاسی مجبور به مهاجرت شدند. چون اکسترمادورا یکی از پایگاه‌های چپ‌گرایان و جمهوری‌خواهان بود و بعد از جنگ داخلی، رژیم فرانکو آنجا را به شدت تحت فشار گذاشت.
یک اعتراض مدنی کاملاً پراگماتیستی
هانا آرنت در «وضعیت انسانی» می‌گوید «حق داشتن حقوق» یعنی اول باید جایی داشته باشی که در آن «کسی» باشی. زاغه‌نشینان اکسترمادورایی در بارسلونا «بی‌وطن» بودند؛ نه در اکسترمادورا به آن‌ها کار می‌دادند، نه در بارسلونا آن‌ها را به رسمیت می‌شناختند. مانولو با راندن اتوبوس تا بالای تپه، عملاً اعلام می‌کند: «ما اینجا هستیم، پس حق داریم دیده شویم.» این دقیقاً همان «حق ظاهرشدن در فضای عمومی» است که آرنت معتقد است بدون آن، انسان به «بی حقوق» تبدیل می‌شود.
در نقد جامعه‌شناسانهٔ فیلم El 47 2024 می‌توان گفت، دزدی اتوبوس توسط مانولو یک اعتراض مدنی کاملاً پراگماتیست است. نه ایدئولوژیک؛ نه خشونت‌آمیز؛ بلکه عملی و نتیجه‌گرا. مانولو نه شعار می‌دهد؛ نه پرچم قرمز بلند می‌کند؛ نه حتی علیه فرانکو حرف می‌زند (هرچند پدرش قربانی رژیم بود)؛ او فقط یک اتوبوس را به جایی می‌برد که شهرداری گفته نمی‌شود برد! این عمل، نمونه بارز پراگماتیسم سیاسی «جان دیویی» است: تغییر از طریق عمل کوچک، ملموس و قابل‌تکرار. دیویی معتقد بود که دموکراسی با «کارهای کوچک روزمره» ساخته می‌شود؛ نه با انقلاب‌های بزرگ. مانولو دقیقاً همین کار را می‌کند. یک عمل ساده که همه می‌فهمند و می‌توانند تکرارش کنند.
فیلم نمی‌خواهد بگوید، انقلاب لازم است. نمی‌خواهد شهروندان را تشویق به دیوارنویسی و شعاردادن کند؛ بلکه می‌خواهد بگوید یک عمل کوچک، درست و قابل‌دیدن، می‌تواند عدالت را مجبور به‌ظاهر شدن کند. مانولو نه قهرمان ایدئولوژیک است، نه قربانی مظلوم؛ او یک شهروند پراگماتیست است که با یک اکت قهرمانانه، حاکمان بالادستی‌اش را مجبور به پذیرش خواستهٔ شهروندی‌اش می‌کند.
تک‌خوانی یک سرود، آواز یک شهر
موسیقی یکی از عناصر زنده و تأثیرگذار فیلم است. دختر مانولو، «خوانا» با بازی «زوئی بونافونته» (Zoe Bonafonte)، صدای دلنشینی دارد. اجرای او از سرودهای سلفژ و فولکلور اندلسی مثل «گایو روخو، گایو نگرو» (Gallo Rojo, Gallo Negro)، هویت موسیقایی ویژه‌ای برای فیلم می‌سازد. صدای دلنشین خوانا در پلانی که به‌تنهایی روی استیج آواز می‌خواند، هوش از سر مخاطب می‌برد. موسیقی متن فیلم (ترکیبی از فلامنکو و ارکستر)، ساختهٔ «آرناو باتالر» (Arnau Bataller) است. موسیقی تیتراژ پایانی فیلم، شاهکار است. این قطعه که «ال بورده دل موندو» نام دارد، ساختهٔ «والریا کاسترو» (Valeria Castro) است.
به‌تصویرکشیدن رنج زندگی زاغه‌نشینان مهاجر، قلب مخاطب را به درد می‌آورد. اگرچه فیلم «خط ۴۷» از آن دست فیلم‌های با «پایان خوش» است. پایان فیلم با رسیدن خط ۴۷ به محلهٔ توره بارو و تبدیل زاغه به محله مدرن، امیدبخش است. بازی ادوارد فرناندز (Eduard Fernández) در نقش مانولو فوق‌العاده است. او با لهجهٔ غلیظ اندلسی و چشمان پر از امید، شخصیت را کاملاً زنده می‌کند تا جایی که مجلهٔ «سینمانیا» (Cinemanía) آن را بهترین بازیگر مرد سال معرفی کرده است. همچنین منتقدان بازی «کلارا سگورا» (Clara Segura) در نقش همسر مانولو و «سالوا رینا» (Salva Reina) در نقش دوست صمیمی‌اش را تحسین کرده‌اند.
«ال‌موندو» (El Mundo) در نقد فیلم El 47 2024 نوشت: «فیلمی که بارسلونا را عاشق خودش می‌کند.» همچنین نشریهٔ معتبر سینمایی اسپانیا با نام «لا وانگاردیا» (La Vanguardia) فیلم را «درام اجتماعی با قلب بزرگ» توصیف کرد. نقد فیلم El 47 2024 نشان می‌دهد، یک راننده اتوبوس می‌تواند شهر را تغییر دهد. بارنا با تصاویر آرشیوی، موسیقی زنده و رنج واقعی مهاجران، فیلمی ساخته که هم نوستالژیک و هم بیدارکننده است.
کلام پایانی
در پایان، می‌خواهم به سؤالی که در ابتدای نقد فیلم El 47 2024 شد، پاسخ دهیم. آیا یک اتوبوس می‌تواند تاریخ را عوض کند؟ جواب این است: «بله، یک اتوبوس می‌تواند تاریخ را عوض کند، اگر راننده‌اش شهامت داشته باشد.» این فیلم، ادای دینی به فراموش‌شدگان بارسلوناست. توصیه می‌کنم اگر به دنبال تماشای فیلمی سرگرم‌کننده، آموزنده و سرشار از احساسات هستید، این فیلم را حتماً ببینید. اگر فیلم را دیده‌اید، در کامنت‌ها بنویسید کدام صحنه بیشتر به دلتان نشست؟ اگر از من بپرسید، خواهم گفت که من با صدای خوانا در اجرای آخرش روی صحنه، اشک ریختم. برای خواندن نقدهای بیشتر، کانال تلگرام هنریست را دنبال کنید.
مطالب بیشتر بخون …
نظرات کاربران