ژان پل سارتر؛ معرفی بهترین کتاب‌ها و فلسفه سارتر

ژان پل سارتر Jean-Paul Sartre، (متولد 21 ژوئن 1905 ، پاریس – درگذشت 15 آوریل 1980، پاریس)، فیلسوف، رمان‌نویس و نمایشنامه‌نویس فرانسوی، مشهور به نماینده برجسته‌ی فلسفه‌ی اگزیستانسیالیسم در قرن 20 است. سارتر که در سال 1964 برنده‌ی جایزه نوبل ادبیات شده بود، این جایزه را رد کرد. از او آثار بسیار زیادی به جا مانده است. کتاب‌های ژان پل سارتر شامل عناوین بسیار متعددی است که قصد داریم در این مطلب، علاوه بر معرفی شخصیت و افکار این نویسنده، برخی از بهترین کتاب های ژان پل سارتر را نیز معرفی کنیم. با ما همراه باشید.

اوایل زندگی ژان پل سارتر و نوشته‌های او در این دوره

سارتر پدر خود را در سن پایین از دست داد و در خانه پدربزرگ مادری خود، کارل شویتزر و عموی خود آلبرت شویتزر که استاد آلمانی در دانشگاه سوربن بود، بزرگ شد.سارتر کوچک، پسری که در جستجوی همبازی در باغ‌های لوکزامبورگ پاریس سرگردان بود، قد و قامت کوچکی داشت و چشمانش ضربدری بود. او به دبیرستان هنری در پاریس رفت و بعداً پس از ازدواج مجدد مادرش، به La Rochelle رفت. از آنجا به مدرسه عالی معتبر اكول نورمال رفت كه در سال 1929 از آنجا فارغ التحصیل شد.

ژان پل سارتر در برابر آنچه “ازدواج بورژوازی” نامیده می‎شد مقاومت كرد و در حالی كه هنوز دانشجو بود، با سیمون دوبووار اتحادیه‌ای را بنا نهاد كه باعث شد دوستی آن‌ها تا مدت‌ها پایدار بماند. خاطرات سیمون دوبوار در دو کتاب Mémoires d’une jeune fille rangée (1958 ؛ خاطرات یک دختر وظیفه شناس) و La Force de l’âge (1960 ؛ زندگی نخست) ، روایتی صمیمی از زندگی سارتر از سال‌های دانشجویی تا اواسط عمر او را ارائه می‌دهند.

در دهه 50 ژان پل سارتر همچنان در مدرسه‌ی عالی نورمال و در سوربن بود که با چندین نویسنده‌ی بزرگ ملاقات داشت. در میان آنها نویسندگانی همچون ریموند آرون، موریس مرلو-پونتی، سیمون ویل، امانوئل مونیر، ژان هیپولیت و کلود لوی اشتراوس بودند. از سال 1931 تا 1945 سارتر در پاریس تدریس می‌کرد. دو بار شغل معلمی او متوقف شد. یکبار به خاطر یک دوره‌ی تحصیلی یک ساله در برلین و بار دیگر در سال 1939 برای خدمت در جنگ جهانی دوم. سارتر در سال 1940 زندانی شد و یک سال بعد آزاد شد.

در طول سال‌های تدریس در هاور، سارتر رمان مشهور La Nausée (1938 ؛ تهوع) را منتشر کرد. این رمان فلسفی كه به صورت یك دفتر خاطرات نوشته شده است، روایتی از احساسات شخصیتی با نام “روكنتین” که در مواجهه با دنیایی که دچار آن می‌شود – نه فقط دنیای افراد دیگر، بلكه خود آگاهی از خودش – دائما دچار حس تهوع می‌شود. به گفته‌ی برخی از منتقدان، La Nausée یا همان رمان تهوع را باید به عنوان یک کتاب با موضوعیت آسیب شناسی یا نوعی فرار روان‌رنجورانه بررسی کرد. اما اغلب منتقدان از رمان تهوع به عنوان یک اثر مهم کاملاً فردگرایانه و ضد اجتماعی که حاوی بسیاری از مضامین فلسفی است قدردانی کردند.

لیست کامل بهترین کتاب های ژان پل سارتر به این شرح است:

افکار و فعالیت‌های سارتر پس از جنگ جهانی و مفهوم آزادی فردی

سارتر با نوشتن درباره‌ی دفاع از آزادی فردی و کرامت انسانی، توجه خود را به مفهوم مسئولیت اجتماعی معطوف کرد. ژان پل سارتر سال‌ها نگرانی زیادی نسبت به اقشار فقیر و محروم داشت. در حالی که معلم بود، از پوشیدن کراوات امتناع می‌کرد، گویی می‌توانست جایگاه خود را در کلاس اجتماعی، با کراوات خود دور بریزد و بنابراین به کارگران نزدیک شود. مفهوم آزادی در سخنرانی عمومی او به نام L’Existentialisme est un humanisme (1946 ؛ اگزیستانسیالیسم و ​​اومانیسم) به ابزاری برای مبارزه بشری تبدیل شد.

به عقیده‌ی سارتر آزادی متضمن مسئولیت اجتماعی بود. سارتر در رمان‌ها و نمایشنامه‌های خود پیام اخلاقی خود را برای جهانیان به ارمغان آورد. وی در سال 1945 رمانی چهار جلدی را تحت عنوان Les Chemins de la liberté آغاز كرد ، كه در نهایت سه رمان نوشت: L’Âge de raison (1945؛ The Age of Reason) ، Le Sursis (1945؛ The Reprieve) و La Mort dans l’âme پس از انتشار جلد سوم، سارتر نظر خود را در مورد سودمند‌ بودن رمان به عنوان وسیله ارتباطی تغییر داد و به نمایشنامه‌‌نویسی بازگشت.

آنچه نویسنده باید برای آن تلاش کند این است که انسان‌ها را همانطور که هستند نشان دهد.

ژان پل سارتر

فلسفه ژان پل سارتر چه بود؟

موهبت‌های توصیف و تحلیل روانشناختی سارتر به طور گسترده‌ای در جهان شناخته شده است. آنچه باعث موفقیت او در رمان‌نویسی و نمایشنامه‌نویسی شد، به نیروی “استدلال‌های” پدیدارشناختی او نیز کمک کرد.

مطالعات اولیه ژان پل سارتر در مورد “شعور احساسی و تصویری” در اواخر دهه 1930 ، اصل هدف‌گرایی هوسرلیان را فراتر از آنچه نویسنده بیان کرده بود، تحت تاثیر قرار داد. به عنوان مثال، در کتاب روانشناسی تخیل (1940) ، سارتر استدلال می‌کند که هوسرل علی‌رغم هدف اعلام شده خود برای مبارزه با آرمان‌گرایی، هنگامی که به نظر می‌رسد تصاویر را مینیاتور می‌داند، اسیر اصل ایده‌آل‌گرایی ماندگاری است. او در ادامه این‌چنین استدلال می‌کند که هدف اصلی دریافت آگاهی در درون آگاهی است. بدین ترتیب آگاهی از شیء ادراکی به وحود آمده و در ذهن حفظ می‌شود.

سارتر در ادامه می‌گوید، “تصاویر” به اصطلاح “اشیا“ در ذهن نیستند، بلکه راه‌هایی برای ارتباط با جهان بیرونی‌اند و و با استفاده از تخیل، یعنی با آنچه وی “غیرواقعی‌سازی” می‌داند،می‌توانند معنادار شوند. سارتر این گونه استدلال می‌کند که احساسات ما “حالات درونی” نیستند بلکه راه‌های ارتباط ما با جهان هستند. در این حالت، رفتار عاطفی شامل تغییرات جسمی و آنچه او تلاش شبه “جادویی” می‌نامد، برای تغییر شکل جهان تنها از یک مسیر محق می‎شود و آن تغییر در خودمان است. با خواندن اندیشه‌‌های سارتر می‌فهیم، در نگاه او شخصی که در حال ضربه‌زدن به توپ گلف یا باز‌کردن درب شیشه است، قصد دارد که در جهان خودش با تغییرات فیزیولوژیکی راه‌حل‌هایی را برای حل مشکلاتش پیدا کند.

کسی که به معنای واقعی کلمه “از شادی گذر می‌کند” با به همراه داشتن نوعی حس دلهره، سعی در داشتن “یک لحظه” خوب دارد که فقط در یک گسترش زمانی قابل تحقق است. ژان |پل سارتر هشدار می‌دهد اگر احساسات یک شوخی است، این یک شوخی است که ما به آن اعتقاد داریم. اینها همه روابط خودجوش و پیش‌انعکاسی است. آنها محصولات تصمیم انعکاسی نیستند. اما ما مسئول آنها هستیم و درک این مسئله آزادی را به وجود می‌آورد، این تعریف آزادی به نوعی قلب اندیشه و فلسفه سارتر است.

اساس آزادی سارتره هستی شناختی است

ما آزادیم زیرا ما یک “خود” نیستیم، بلکه یک حضور با خود هستیم (استعلا یا “نابودی” خودمان). این بدان معنی است که ما برای خودمان “دیگری” هستیم. به تعریف ساده‌تر هر یک از ما هرچه هستیم چه در نگاه خود و چه در نگاه اطرافیان‌مان، به گونه‌ای نیستیم که تصویر بیرونی ما نمایانگر آن است. به این معنی که ما می‌توانیم یک چشم‌انداز را در نظر بگیریم. توجه به این فاصله‌ی درونی، نه تنها هویت شخصی خود و زمانه استاتیک را که ایجاد می‌کند، بلکه آنچه سارتر آن را “آزادی به عنوان تعریف انسان” می‌نامد را تشکیل می‌دهد.

این آزادی مسئولیت همزمانی دارد. ما مسئول “جهان” خود به عنوان افق معنایی هستیم که در آن فعالیت می‌کنیم و بنابراین در مورد همه چیز تا آنجا که معنا و ارزش آنها به واسطه “انتخاب” بنیادین زندگی ما تعیین می‌شود، مسئول هستیم. در این مرحله، هستی‌شناختی و انگیزه‌های روانی با هم هم‌پوشانی دارند.

روانشناسی در کتاب‌های سارتر کلید هستی شناسی اوست . در حقیقت مفهوم تصویر‌سازی آگاهی به عنوان کانون امکان، منفی و فقدان به عنوان الگوی آگاهی به طور کلی (بودن برای خود) در هستی و نیستی ظاهر می‌شود.

با این اوصاف، توصیف سارتر به عنوان فیلسوف خیالی اغراق‌آمیز نیست، بنابراین نقش آگاهی تصویربرداری یا بازی معادل آن در کار او نقش مهمی دارد.

معرفی بهترین کتاب های ژان پل سارتر که نباید از دست بدهید

در ادامه به  معرفی بهترین کتابهای سارتر می‌پردازیم. همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، ژان پل سارتر نویسنده بسیار پرکاری بود که آثار بسیار زیادی از او به جا ماند. در اینجا به 6 عنوان از بهترین آثار او اشاره خواهیم کرد و هریک را به اختصار معرفی می‌کنیم.

1- تهوع؛ بهترین کتاب ژان پل سارتر که جاودانه شد

تهوع داستان نویسنده‌ای فرانسوی است که از وجود خود وحشت دارد. او در شکل خاطره‌گویی و روزمره‌نویسی، بی‌رحمانه احساسات خود را آشکار می‌کند. افکار او با یک احساس تهوع فراگیر و غالب همراه است که در پایین گودال چسبناک، در پایین زمان ما گسترش می‌یابد.  تلاش این نویسنده برای سازگاری با زندگی، مبارزات فلسفی و روانشناختی او، این فرصت را به سارتر می‌دهد تا اصول عقاید اگزیستانسیالیستی خود را در قالبی اماتیک بیان کند. به عقیده بسیاری از منتقدین این اثر از بهترین کتاب‌های سارتر است.

2- هستی و نیستی، اثر برجسته فلسفی سارتر

فلسفه ژان پل سارتر که بر پایه یک سنگ بنای کلاسیک فلسفی و اصلی اگزیستانسیالیسم مدرن است، اغلب مورد انتقاد قرار می‌گیرد و به ندرت قابل درک است. این فلسفه معضلات و آرزوهای فرد در جامعه معاصر را در بر می‌گیرد. کتاب هستی و نیستی شامل تمام اصول اساسی اندیشه او و همچنین تمام جزئیات پیچیده‌تر آن است. این اثر با قدرت ذاتی و دامنه حماسی، تجزیه و تحلیل واضحی را برای همه کسانی که یکی از تأثیرگذارترین جنبش‌های فلسفی در هر سن را درک می‌کنند ، فراهم می‌کند.

3- اگزیستانسیالیسم و اصالت بشر (امانیسم)

این کتاب سارتر برای اصلاح تصورات غلط رایج درباره اندیشه او بود که ژان پل سارتر، سلطه‌گرترین روشنفکر اروپایی دهه‌های پس از جنگ جهانی دوم، دعوت به سخنرانی را در 29 اکتبر 1945 در باشگاه ماینتنت پاریس پذیرفت. هدف بیان‌نشده سخنرانی وی فلسفه وی به عنوان شکلی از “اگزیستانسیالیسم” بود، اصطلاحی که در آن زمان بسیار پر سر و صدا بود.

سارتر ادعا کرد که اگزیستانسیالیسم اساساً یک آموزه برای فلاسفه است، هرچند که از قضا او قصد داشت آن را در دسترس مخاطبان عام قرار دهد. متن منتشر‌شده سخنرانی وی به سرعت به یکی از کتاب‌های مهم اگزیستانسیالیسم تبدیل شد و سارتر را به یک چهره‌ی مشهور بین‌المللی تبدیل کرد. ایده‌ی “آزادی” مرکز عقاید سارتر را در برمی‌گیرد. انسان، در جهانی خالی به دنیا آمده، چیزی برای شروع نیست. او ذات خود را – خود، موجودیت خود را – از طریق انتخاب‌هایی که آزادانه انجام می‌دهد ، ایجاد می‌کند (“وجود بر ذات مقدم است”). اگر اقتضای مرگ او نبود، او هرگز پایان نمی‌یافت. انتخاب این یا آن بودن تأیید ارزش آنچه انتخاب می‌کنیم است. بنابراین، در انتخاب‌، ما نه تنها خود بلکه همه بشریت را متعهد می‌کنیم.

4- سن عقل رمان برجسته از مجموعه‌ای ناتمام

چنانکه سارتر در مصاحبه‌ای بیان کرد، بنا داشت یک رمان 10 جلدی را به نثر درآورد اما در نهایت 4 جلد از آن منتشر شد که هریک مستقلا دارای عناوین مخصوص خود است. رمان سن عقل یکی از این عناوین 4 گانه است.

اولین رمان از سری آثار ماندگار سارتر، جاده های آزادی ، «عصر عقل» در سال 1938 منتشر شد که در مورد شخصیتی به ماتیو، استاد فلسفه فرانسوی است که به ایده‌ی “آزادی” وسواس خاصی دارد. همزمان با نزدیک‌ شدن سایه‌های جنگ جهانی دوم – حتی وقتی زندگی شخصی او با بارداری معشوقه‌اش پیچیده شده است – جستجوی وی برای راهی برای آزادی، بیشتر و شدیدتر می‌شود.

5- نمایشنامه مگس‌ها از آثار ژان پل سارتر

مگس‌ها (به فرانسوی: Les Mouches) نمایشی از ژان پل سارتر ، محصول سال 1943 است. این نمایشنامه داستان اورستس و خواهرش الکترا را در تلاش برای انتقام گرفتن از پدرشان آگامنون، پادشاه آرگوس بازگو می‌کند.. با كشتن مادرشان كلیتمنسترا و شوهرش اگیستوس كه او را خلع كرده و كشته بود.

6- کلمات؛ زندگینامه سارتر از زبان خودش

زندگینامه‌ی معروف ده سال اول زندگی ژان پل سارتر به طور گسترده‌ای با اعترافات روسو مقایسه شده است. این کتاب وقتی پنجاه و نه ساله بود، نوشته شده است و یک شاهکار تحلیل خود است. سارتر فیلسوف، رمان‌نویس و نمایش‌نامه‌نویس همان سخت‌گیری صداقت و بینشی را که در مورد نویسندگان دیگر دارد، در دوران کودکی خود به ارمغان می‌آورد. او در خانواده‌ای ملایم و دوست‌دار کتاب متولد شد و توسط مادری بیوه و پدربزرگ و مادربزرگ بزرگ شد و کودکی‌ای داشت که شاید بتوان آن را به عنوان یک رابطه عاشقانه طولانی با کلمات توصیف کرد.

سوالات متداول درباره ژان پل سارتر