مرکز اسناد ریاست جمهوری به مناسبت صدمین سال تاسیس سینمای ایران، اسناد تاریخ سینما از سال 1300 تا سال 1357 را با هدف آشنایی روند شکل گیری سینما در ایران منتشر کرد. هنریست در نظر دارد تا برخی از این اسناد را در اختیار علاقه‌مندان بگذارد. لازم به ذکر است که این اسناد تاریخی، بدون کوچک‌ترین دخل و تصرف و مطابق با نسخه‌ی اصلی تهیه شده‌است. این سند نظامنامهی مربوط به فیلمبرداری و نمایش فیلم‌های سینمایی است. در واقع در این سند قوانین فیلمبرداری در آن سال‌ها را به تشریح بیان می‌کند.
“پنجمین سند” از مجموعه اسناد تاریخی سینمای ایران (1300-1357)
این سند تاریخی که مربوط به سال 1309 می‌باشد، نظامنامه و قوانین فیلمبرداری و پخش فیلم در داخل کشور را در شانزده بند تنظیم می‌کند. این سند که با مهر وزارت داخله به ثبت رسمی رسیده، اولین قوانین وضع شده درباره‌ی فیلمبرداری و پخش فیلم در داخل ایران است. این سند در دو فصل تنظیم شده. فصل اول آن مربوط به وضع قوانین فیلمبرداری است و فصل دوم آن مربوط به وضع قوانین پخش یا اکران فیلم است. آنچه مسلم است این که در آن زمان سینما یک پدیده‌ی تازه وارد در ایران بوده و به همین دلیل دولت وقت نیازمند وضع قوانین برای سامان دهی و ساخت تشکیلات سازمانی برای این امر بوده است.
مشخصات ثبتی سند مربوط به نظامنامهی مربوط به قوانین فیلمبرداری و نمایش فیلم‌های سینمایی
[شیر وخورشید]
وزارت داخله
نمره:2115
تاریخ: 1309/04/24
نظامنامهی برداشتن فیلم و نمایش سینما
فصل اول
1-احدی بدون اجازه‌ی کتبی تشکیلات نظمیهء مملکتی حق نخواهد داشت درهیچ نقطه از مملکت به برداشت فیلم سینما مبادرت نماید.
تبصره:برداشتن فیلم سینما در فامیل‌ها به وسیله‌ی ماشین‌های کوچک آزاد است.
2-برداشتن فیلم بر دو نوع است:
الف- برداشتن فیلم سینما مطابق پیسی که قبلا نوشته شده باشد.
ب- برداشتن فیلم سینما از امکنه و عمارت زندگانی اجتماعی.
3-اشخاصی که خواسته باشند در هر یک از موارد مصرحه در ماده‌ی 2این نظامنامه به برداشتن فیلم سینما مبادرت نمایند باید کتبا تقاضای اجازه‌نامه‌ی رسمی از ادارهء نظمیه بنمایند.
تبصره: در مواردی که خواسته باشند به برداشتن فیلم سینما مطابق پیسی اقدام نمایند باید بر طبق مادهء 4 نظامنامهی نمایشات عمومی پیس را به تصویب مقامات مربوطه نیز برسانند.
4-تقاضانامه بایستی حاوی نکات ذیل می‌باشد:
1-اسم و اسم پدر و نام فامیل وآدرس تقاضا کننده.
2-شهر و نقطعه‌ای که در برداشتن فیلم سینما مبادرت می‌شود.
3-پیس با موضوعی را که در نظر گرفته‌اند.
4-تاریخ و ساعتی که شروع به اقدام خواهند نمود.
5-برای پیس و هر موضوع جدیدی تقاضانامه‌ی جداگانه لازم است.
6-مدت اعتبارهر تقاضانامه بیش از سه ماه نخواهد بود و چنانچه مایل به تمدید آن باشند باید به موجب تقاضانامه‌ی جدیدی که منضم به تقاضانامه‌ی سابق باشد اقدام کنند.
7-تقاضاکنندگان مکلف هستند پس از اقدام در برداشتن فیلم سینما، فیلم را در حضور کمیسیون مخصوص که از طرف تشکیلات کل نظمیه‌ی مملکتی تعیین خواهد گردید در دفعه‌ی اول به معرض نمایش بگذارند و تصدیقی که ممضی به امضای کلیه‌ی اعضای کمیسیون باشد دریافت نموده بر طبق آن از طرف تشکیلات کل نظمیه‌ی مملکتی جواز داده شود.
8-کلیه‌ی فیلم‌ها باید به طوری که در مادهء7 مصرح است مستند به جواز مخصوص بوده باشد والا نمایش آنها در محافل عمومی و خصوصی اکیدا ممنوع است.
9-اداره‌ی نظمیه در رد یا قبول تقاضانامه آزاد است.
فصل دوم نمایش سینما
10-هرکس بخواهد سینما دایر نماید باید مطابق مادهء 1و2 نظامنامهی نمایش‌های عمومی اقدام نماید و سایر مقرارت مصرحه در نظامنامهی مزبوره را کاملا رعایت نماید.
11-محلی که برای منعکس نمودن فیلم وجای دادن ماشین سینماتوگراف ساخته می‌شود باید به داخل سالن نمایش هیچ‌گونه ارتباطی نداشته و درب ورود آن نیز از خارج بوده باشد. علاوه بر این باید رعایت مسایل ذیل نیز کاملا به عمل آید:
الف- ارتفاع ماشین باید اقلا 80/2 متر بوده باشد، طول اطاق 2متر، سطح اطاق 6متر(مربع) در صورت داشتن ماشین‌های سینماتوگراف متعدد برای هر ماشین 3متر(مربع) بر سطح کف اتاق باید اضافه گردد.
ب- قطر دیوار اطاق ماشین باید به اندازه‌ی یک آجر بوده و دیوار وسقف آن نیز باید نوعی ساخته شوند که آتش به آن رسوخ ننماید.
ج-فاصله‌ی دستگاه سینماتوگراف از حلقه‌ی فیلم اقلا باید 50/1 متر بوده باشد.
د-برای جای دادن فیلم‌ها در موقع نمایش باید در اطاق ماشین، جعبه‌های مخصوصی که از چوب‌های سخت مثل چوب بلوط، شمشاد و فوفل ساخته و رنگ زده می‌شود وجود داشته و درب جعبه‌ها نیز در موقع نمایش بسته باشد.
ه – بزرگی پنجره 4/1 متر(مربع) خواهد بود و درب باید به طرف خارج باز شده غیرقابل انتقال بوده باشد.
و- پنجره‌ها باید به محض فشار به خودی خود باز شود.
ز-در داخل اطاق ماشین باید به طور احتیاط برای اطفای حریق قوطی‌های مخصوص اطفای حریق موجود و همین طور یک ظرف آب که گنجایش اقلا ده من آب داشته باشد گذاره شود.
ح-در اطاق ماشین نبایستی بیش از مقدار فیلمی که در پروگرام ذکر شده است فیلم‌های دیگری گذارده شود.
12-سالن‌های نمایشی که گنجایش بیش از 600 نفرجمعیت داشته باشد باید دارای دو درب خروج در دو طرف بوده باشد.
13-فواصل صندلی‌ها از پشت نسبت به یکدیگربایداقلا 90سانتی متر باشد و در صورتی در صندلی‌ها قابل تا شدن باشند فاصله‌ی آنها اقلا 70سانتی متر خواهد بود.
14-فاصله‌ی صندلی‌های جلو از پرده‌ی سینماتوگراف باید اقلا سه متر بوده باشد.
15-صندلی‌ها باید نوعی گذارده شوند که عبور و مرور همیشه بوده، تماشاکنندگان و کارکنان سینما بتوانند بدون مزاحمت به سایرین به محل خود ایاب و ذهاب نمایند.
16-درسالن نمایش باید به اندازه‌ی کافی قوطی‌های اطفای حریق موجود و به دیوار‌ها نصب باشد.
اسنادی که در مطالب قبلی آنها را بررسی کرده‌ایم:
- سند1: مخالفت علمای همدان با دایر نمودن دستگاه سینماتوگراف در همدان توسط موسیو چرچیل (تبعه‌ی انگلستان)
- سند2: مکاتبات در خصوص درخواست نیکلا گریگوریانس علی بیگ اف (تبعه‌ی شوروی) مبنی بر صدور اجازه‌ی تاسیس انحصاری سینماتوگراف.
- سند3: استعلام وزارت امور خارجه در خصوص درخواست جرج اریکل راجع به تهیه‌ی فیلم‌هایی برای معرفی ایران در خارج.
- سند 4: درخواست داود موشه لازار در خصوص تاسیس رادیو و سینمای ناطق در ایران و وارد کردن وسایل تاسیسات مذکور به ایران.
اسنادی که در مطالب بعدی آنها را بررسی خواهیم کرد:
- سند6:درخواست اوگانیانتس ازوزارت دربار مبنبر صدور اجازه به وی بای فیلم براری از مراسم سالروز تولد رضاشاه
- سند7: درخواست ابراهیم مرادی مبنی بر صدور اجازه‌ی فیلمبرداری در کشور به موسسه فیلمبرداری جهان‌نما (اولین موسسه سینمایی ایران)
- سند8: پیشنهاد علی‌اکبر بهمن ( سفیر ایران در بلژیک ) راجع به تهیه‌ی فیلم‌های تبلیغاتی ازپیشرفت‌های صنعتی و امور کشاورزی ایران و ارسال آن برای مأمورین سیاسی ایران در خارج از کشور
نظرات کاربران