پس از گذشت 20 دقیقه از آغاز اولین اکران فیلم فاندو و لیس (1968 Fando y Lis) ، تماشاچیان با داد و هوار و استفاده از فحش و الفاظ رکیک، فیلم و کارگردان یعنی آلخاندرو خودوروفسکی را محکوم کردند. اعتراضات به قدری بالا گرفت که خودوروفسکی مجبور شد با عطسه سالن سینما را ترک کند و در لیموزینی که دم درب سینما پارک شده بود، منتظر بماند. اما حتی پس از پایان فیلم، تماشاچیان به بیرون از سالن آمده و او را شناسایی کردند و با پرتاب سنگ و آشغال به سمت ماشینش، شدت خشم و عصبانیت خود از تماشای فیلم نشان دادند. در ادامه به معرفی و نقد فیلم 1968 Fando y Lis (فاندو و لیس)، اولین فیلم بلند کارنامه‌ی هنری آلخاندرو خودورفسکی خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.
یک هفته‌ی بعد و در سالنی دیگر، فیلم فاندو و لیس در حالی روی پرده رفت که به خاطر جنجال‌های به پا شده در جشنواره، سالن مملو از تماشاچیان کنجکاو بود. اما این اکران هم با اعتراضات گسترده‌ای از سوی مخاطبان روبرو شد و در پی آن، دولت مکزیک اکران فیلم را ممنوع اعلام کرد.
«رومن پولانسکی» که به همراه همسرش «شارون تیت» برای تبلیغ و اکران فیلم خود با نام «کودک رزماری» در آنجا بود، از فیلم فاندی و لیس دفاع کرد و اظهار داشت که از هرگونه حفوف این فیلم، در راستای آزادی بیان دفاع می‌کند. پولانسکی در دفاع از فیلم 1968 Fando y Lis ، سانسور در هنر و فرهنگ را غیر قابل قبول دانست. اما شاید پولانسکی تنها کسی بود که در آن مقطع از فیلم Fando y Lis دفاع کرد و با حضور مطبوعات و نشریاتی که به دنبال خوراک جنجالی و پر سر و صدا بودند، شرایط برای خودوروفسکی سخت‌تر شد و در نهایت مجبور به ترک مکزیک شد.
نقد و بررسی فیلم 1968 Fando y Lis (فاندو و لیس)
نقد فیلم 1968 Fando y Lis کار بسیار پیچیده‌ای است. روایت فیلم چیزهای زیادی را برای تفسیر مخاطب باقی می‌گذارد، زیرا طبیعت آوانگارد و سورئالی که در آن وقایع فیلم ارائه می‌شود، عملکرد ناخودآگاه را تقلید می‌کند. تمامی تصاویر فیل، حاوی محتوای نشانه‌گذاری شده و دقیق است. این نشانه‌گذاری‌ها به نوعی سبک فیلم‌سازی خودورفسکی است. سینمای سورئال خودوروفسکی سرشار از نمادها و المان‌های مختلف است. در تمامی اشکال هنر سورئالیسم، مرزهای واقغ‌گرایی شکسته می‌شود و نمادها و دال‌های مختلف، عناصر معناداری می‌شوند که محتوای اثر را ارائه می‌دهند. در نفد فیلم فاندو و لیس، باید به این نمادها بیش از قصه و هر چیز دیگر توجه داشت.
روایت فیلم را می‌توان در یک خط بدین شکل خلاصه کرد. فاندو و لیس دو معشوقه‌‌اند که در بیابان معنازده و بی حاصل به دنبال سرزمین افسانه‌ای تار می‌گردند. سرزمینی که در آن انسان با معنای ابدیت آشنا می‌شود و در این سفر عجیب، فاندو و لیس که به نوعی به آدم و حوا تشبیه شده‌اند، با انواع و اقسام عجایب انسانی مواجه می‌شوند.
احتمالا لیس به دلیل تجربه‌ی تلخی که در کودکی داشته است و توسط تعداد زیادی از مردان مورد تجاوز قرار گرفته است، بدنش از کار افتاده است و باید در همه جا توسط کسی حمل شود. ترک خوردن تخم مرغ به عنوان نمادی برای این واقعه خشونت آمیز ارائه می شود. ویرانه های شهری و مناظر بیابانی عجیب این فیلم، تصاویری آخرالزمانی را در ذهن ایجاد می‌کند و تلاش فاندو برای یافتن شهر تار را می‌توان به عنوان تلاش انسان برای دستیابی به دنیای آرمانی در نظر گرفت و به طبع آن، پایان یافتن رنج و عذابی که لیس متحمل می‌شود، به نوعی پایان یافتن رنج بشریت است. اما قبل از اینکه آن‌ها بتوانند به آنجا برسند، فاندو با همه نوع اغوا، فساد و هیولاها روبرو خواهد شد و خیلی دیر متوجه می‌شود که واقعاً کیست و واقعاً زندگی را دوست دارد.
فاندو و لیس فیلمی که در مکزیک جنجال به پا کرد…!
خوان لوپز موتسوما (تهیه کننده) و آلخاندرو خودروفسکی (نویسنده و کارگردان) هیچ وفت فکر نمی‌کردند سرگذشت همکاری مشترکشان برای ساخت فیلم Fando y Lis (فاندو و لیس) تا این اندازه دردسر ساز شود. اما مخاطبان سینما به ویژه در آن مقطع زمانی، پذیرش به تصویر کشیدن توهمات عجیب خودروفسکی بر روی پرده‌ی سینما را نداشتند.
وجود برخی تصاویر در این فیلم خارج از تاب و تحمل تماشچیان آن روزهای سینمای مکزیک بود. به تصویر کشیدن تصویر یک شخصیت پدوفیل که به آزار و اذیت جنسی کودکان می‌پردازد، به تصویر کشیدن راهبه‌ای که در قامت یک زن کوتوله نمایش داده می‌شود ، به تصویر کشیدن شخصیت‌های آدمخوار و اتفاقات اینچنینی در سینمای آن سال‌ها امری کاملا نامتعارف بود. مخاطبانی که به تماشای این فیلم نشسته بودند، تمامی این تابوشکنی‌ها را بی احترامی به خودشان و اعتقاداتشان تلقی می‌کردند.
اعتراضات گسترده به این فیلم شرایط را برای آلخاندرو خودرفسکی بسیار دشوار کرد. تا جایی که او برای ادامه‌ی فعالیت هنری خود مجبور به ترک کشور مکزیک شد. در آن زمان به نظر میرسید که خودرفسکی دیگر جرات ساخت فیلم دیگری را ندارد یا دست کم دیگر فیلم‌هایی با چنین مضامینی را نخواهد ساخت. اما این تازه شروع فعالیت فیلم سازی خودرفسکی بود و در ادامه او توانست تصاویر حتی عجیب تری را بر پرده‌ی سینما خلق کند که برای همیشه در تاریخ سینما ماندگار شده‌اند.
نظرات کاربران