“تئاتر شهر” مکان مقدس برای تئاتری‌ها..!

تئاتر شهر مکانی است که برای همه آشناست. حتی افرادی که هیچ ربطی به تئاتر ندارند! کافی است فقط یک بار از چهارراه ولیعصر گذشته باشید، تا معماری چشم‌گیر این ساختمان، برای همیشه در ذهنتان باقی بماند. تئاتر شهر برای جمع کوچیک تئاتری‌ها به یک مکان مقدس تبدیل شده است. چرا که همه‌ی اهالی تئاتر از این مکان خاطرات ویژه‌ای را د ذهنشان ثبت کرده‌اند. سنگ‌فرش‌های دور تئاتر شهر و نیمکت‌های سیمانی‌اش، همیشه مکانی برای دورهمی اهالی تئاتر بوده است. جایگاهی که این ساختمان در بین اهالی تئاتر دارد، به قدری ویژه است که هر یک از هنرمندان تئاتر، آرزوی این را دارند که آثار خود را روی صحنه‌ی سالن‌های تئاتر شهر به اجرا بگذارند. آدرس تئاتر شهر واقع در ضلع حنوب شرقی جهارراه ولیعصر تهران است. برای دسترسی آسان به این مکان می‌توانید لز مترو و اتوبوس‌های بی‌آرتی استفاده کنید. در ادامه سعی می‌کنیم معرفی جامع و کاملی از تئاتر شهر داشته باشیم.

تاریخچه‌ی تئاتر شهر

افتتاحیه‌ی مجموعه‌ی تئاتر شهر، روز شنبه هفتم بهمن ماه 1351 بوده است. کلنگ احداث این مجموعه درسال 1346 در محل کافه شهرداری به زمین زده شد. ساخت این مجموعه پنج سال طول کشید و سرانجام  آماده‎ی بهره برداری برای اهالی تئاتر شد.

کافه شهرداری مکانی برای گردهمایی سیرک بازان و معرکه گیران بود. اما بعد جای خودش رو به ساختمانی داد که در آن تئاتر به شکل مدرن به نمایش در می‌آید. شهبانو فرح پهلوی بعد از بازدید از تماشاخانه‌های سرتاسر جهان، تصمیم گرفت یک مجموعه‌ی بزرگ برای تئاتری‌ها احداث کند. همین دلیل کافی بود تا محمدرضا شاه پهلوی، دستور راه اندازی مجموعه‌ی تئاتر شهر را صادر کند. نظارت و ریاست این مجموعه به عهده‌ی دفتر مخصوص فرح پهلوی بود. مجموعه‌ی تئاتر شهر در زمان احداث‌ش، مجهزترین و به روزترین سالن نمایش در خاورمیانه بود.

سالن اصلی مجموعه‌ی تئاتر شهر، امکانات فوق‌العاده‌ای را به لحاظ اجرایی برای اهالی تئاتر فراهم می‌کرد.  تا همین امروز  سالن تئاتری با امکانات و شرایط  تئاتر شهر در ایران ساخته نشده است! شاید به همین دلیل است که این مکان برای تئاتری‌ها به مکانی مقدس تبدیل شده است. اولین نمایشی که در سالن اصلی روی صحنه رفت، نمایش “باغ آلبالو” نوشته‌ی “چخوف” نمایش‌نامه نویس مشهور روس بود. ” آربی آوانسیان ” کارگردانی این نمایش را به عهده داشت.  داریوش فرهنگ، سوسن تسلیمی، مهدی هاشمی، پرویز پورحسنی و فهیمه راستکار در باغ آلبالو به ایفای نقش پرداختند. تمام مشاهیر تاریخ تئاتر ایران تجربه‌ی اجرا در مجموعه‌ی تئاتر شهر را داشته‌اند. از جمله حمید سمندریان، بهرام بیضایی، دکتر علی رفیعی و …

معماری تئاتر شهر

معماری بی نظیر تئاتر شهر، اثر زحمات “علی سردار‌افخمی” از بزرگترین معماران پیشروی ایرانی است. سردار‌افخمی معماری ساختمان جدید مجلس شورای ملی را هم در کارنامه‌‌اش دارد. او با الهام گرفتن از “برج طغرل” ساختمان دایره‌ای شکل تئاتر شهر را طراحی کرده است. دور تا دور، ستون‌هایی نصب شده که به بنای کلی تصویری شبیه به تاج پادشاهی می‌دهد. چون این ساختمان از همه طرف دید داشت، سردار‌افخمی تصمیم گرفت که ساختمان را به شکل دایره‌ای بسازد.  او نمی‌خواست ساختمانی بسازد که فقط از یک طرف نما داشته باشد.

نمای این ساختمان، ترکیبی از نمای آجری و کاشی کاری است. ترکیبی که در معماری‌های دوره‌ی ایلخانیان زیاد به چشم می‌خورد. کاشی کاری‌های فیروزه‌ای تئاتر شهر، هنر دست‌های “علی اصغر کاشی تراش” از بزرگترین اساتید کاشی کاری ایرانی است. متاسفانه بخشی از این سرمایه‎ی گرانبها به دست سارقان دزیده شده است. تک تک آجرهای این بنا در کارگاه ” شاه عبدالعظیم ” با طراحی مخصوص  ساخته شده بود. حالا خودتان در نظر بگیرید که برای ساختن این بنا چقدر زحمت کشیده شده است. ناگفته نماند که مجموعه‌ی تئاتر شهر به عنوان یک بنای تاریخی به ثبت سازمان گردشگری و میراث فرهنگی رسیده است.

سالن‌های مجموعه‌ی تئاتر شهر

مجموعه‌ی تئاتر شهر دارای چهار سالن نمایشی است. که بعدها کارگاه نمایش نیز به این سالن‌ها اضافه شد. 

• سالن اصلی
• سالن چهارسو
• سالن قشقایی
• سالن سایه

در سال‌های اخیر سیاست‌های مرکز هنرهای نمایشی به شکلی بوده که از تمامی فضاهای مجموعه‌ی تئاتر شهر استفاده شود. یکی از این فضاها پلاتو اجراست که پیش از این با نام کارگاه نمابش شناخته می‌شد. این روزها شاهد اجرای نمایش‌های مختلفی در این پلاتوی کوچیک هستیم. از تالار مشاهیر هم برای برگزاری نشست‌های تخصصی استفاده می‌شود. اخیرا علاقه مندان به تئاتر محیطی در راهروها یا کافه‌ی این مجموعه به اجرای نمایش‌های خود پرداخته‌اند.

سالن اصلی تئاتر شهر

سالن اصلی تئاتر شهر ، همانطور که از نامش پیداست، بزرگ‌ترین و محهزترین سالن این مجموعه است. این سالن با طول و عرض 16 متر عمق – 14-12 متر عرض، یکی از بزرگ‌ترین سالن‌های نمایشی ایران به حساب می‌آید. این سالن اولین بار با اجرای نمایش “باغ آلبالو” به کارگردانی آربی آوانسیان در سال 1351 افتتاح شد. ظرفیت این سالن نمایشی 600 نفر است و علاوه بر جایگاه‌های اصلی دارای یک بالکن بزرگ است که در طبقه‌ی دوم این مجموعه قرار دارد. لز امکانات ویژه‌ی این سالن می‌توان به سن دایره گردان،  آسانسور، میله بالابرنده، پرده، امکانات صوتی و نوری ویژه (خط نوری) اشاره کرد. همچنین این سالن با 5 اتاف گریم و رختکن امکانات فراوانی را برای گروه‌های اجرایی میسر می‌سازد. 

تالار چهارسو 

تالار چهارسو یکی دیگر از سالن‌های مجموعه‌ی تئاتر شهر است. اگر چه ظرفیت حایگاه‌های تعبیه شده در سالن جهارسو به نسبت سالن اصلی کمتر است، اما شباهت بیشتر این سالن به بلک باکس‌ها امکانات متفاوتی مطابق با نیاز گروه‌هایی اجرایی فراهم می‌کند. این سالن در سال 1354 افتتاح شده و ظرفیت جایگاه تماشاچیان در این سالن 130 نفر است.  سالن چهارسو با مساحت عمق: 12 ، عرض: 5/8، ارتفاع: 20/4 یک سالن کاملا استاندارد برای اجرای نمایش‌ می‌باشد. از دیگر امکاناتی که سالن چهارسو دارد، می‌توان به امکان جابجایی جایگاه تماشاچیان اشاره کرد. 

تالار قشقایی 

تالار قشقایی شباهت زیادی با سالن چهارسو دارد. تالار قشقایی مجموعه تئاترِ شهر با طرفیت معادل 120 نفر، از دیگر سالن‌های مناسب برای اجرای نمایش‌ است. این سالن که تا به حال بیش از چهار مرتبه بازسازی شده است، در سال 1359 افتتاح شده است. در ابتدا تالار قشقایی مکانی برای اجرای نمایش‌نامه‌های ایرانی بود. اما مدتی است که نمایش‌های ایرانی در تماشاخانه سنگلج روی صحنه می‌روند و اخیرا سالن قشقایی، به گروه‌ها و اجراهای تجربی اختصاص یافته است. سالن قشقایی با منساحت عمق: 11 متر ، عرض: 5/8 ، ارتفاع: 20/4 امکانات ویژه‌ای را برای گروه‌های تئاتری فراهم می‌کند. 

تالار سایه 

تالار سایه مجموعه‌ی تئاترِ شهر در سال 1377 و همزمان با هفدهمین جشنواره‌ی تئاتر فجر افتتاح شده است. اولین نمایشی که در این تالار به روی صحنه رفته است ، نمایش “جریره زنی از سپیده دمان” به کارگردانی “منیژه دلدارگلچین” است. تالار سایه با مساحت عمق 10 متر ، عرض: 5/8 ، ارتفاع: 20/4 و ظرفیتی معادل 100 تماشاچی، از دیگر سالن‌های این مجموعه است.

کارگاه نمایش

کارگاه نمایش، پلاتویی است که در سال 1383 به عنوان یک سالن نمایشی در مجموعه‌ی تئاترِ شهر مورد بهره برداری قرار گفت. این سالن کوچک محل اجراهای متفاوت و تجربی برای تئاتر است. کارگاه نمایش ظرفیت کم‌تری نسبت به دیگر سالن‌های این مجموعه دارد. با این حال ظرفیت اجرا در این سالن، می‌تواند متناسب با نوع اجرا تغییر کند، زیرا جایگاه‌های این سالن نمایشی به شکلی تعبیه شده است، که می‌توان به تعداد آن اضافه کرد ، یا از تعداد آن کاست. با این حال کارگاه نمایش با عمق: 8 ، عرض: 5/8 ، ارتفاع: 90/3 کوچک‌ترین سالن مجموعه‌ی تئاتر شهر به حساب می‌آید.

معرفی سایت

اگه با خواندن این مطلب شما هم به این ساختمان جادویی و اهالی دوست داشتنی‌اش علاقه‌مند شده‌اید، می‌توانید از این پس با سر زدن به سایت www.city.theater.ir از آخرین اخبار  و آخرین نمایش‌های تئاتر شهر مطلع بشید. لازم به ذکر است که تمامی تئاترهای در حال اجرا  و تمامی اتفاقت پژوهشی و آموزشی در سایت تئاترِ شهر اطلاع رسانی می‌شود. البته توصیه می‌کنم اگر تصمیم گرفتید به تماشای اجرای تئاتر بروید حتما پیش از آن در سایت www.tiwall.com بلیط بخرید. چون احتمال دارد وقتی برسید که همه‌ی بلیت ها فروخته شده باشد و گیشه تئاتر شهر بلیت فروشی نداشته باشد.

کلام آخر

شما هم اگر دوست دارید بازیگران و سلبریتی‌های سینما و تلوزیون رر ملاقات کنید، پیشنهاد می‌کنم بیشتر به تئاترِ شهر سر بزنید. البته ضمانتی وجود ندارد که هر وقت به این مکان بروید، بروید موفق به دیدن یکی از سلبریتی‌ها شوید. ولی به جرات می‌توانم بگویم اگر کمی صبر و حوصله به خرج بدهید و کمی خوش شانس باشید، حتما موفق می‌شوید.معمولا تئاترهایی که در سالن‌هاف این مجموعه‌ اجرا می‌شوند، با حضور بازیگران محبوب سینما و تلوزیون است.  البته که قیمت بلیت تئاترِ شهر ، کمی بالاست ولی در مقایسه با دیگر سالن‌های نمایشی شهر تهران قیمت متعادلی دارد. برای خرید بلیت تئاتر شهر و نمایش‌هایی که در آن اجرا می‌شود بهتر است به سایت تیوال سر بزنید. 

ضمنا دوستانی که به هنر معماری علاقه مند هستند، می‌توانند این بنا را به عنوان یک الگوی مهم در ساخت بناهای فرهنگی و هنری در نظر گرفته و از این مکان بازدید کنند. مجاورت این مکان با پارک دانشجو، در چند سال اخیر حواشی متعددی را ایجاد کرده است. علی رغم تلاش نیروهای انتظامی در برخی مواقع، حضور افراد نایالق و به دور از فرهنگ و هنر و انسانیت در محوطه‌ی این مکان اعتراضات فراوانی را به همراه داشته است. چند سال پیش سعی شد که این مکان را به کلی از پارک تفکیک کرده و با نزده این ساختمان مهم تاریخی را مورد محافظت بیشتر قرار دهند. اما تمامی این تصمیمات نیمه کاره مانده و هنوز اقدام موثری برای جمع‌آوری اوباشی که گاها به این مکان ورود پیدا می‌کنند، انجام نگرفته است.